փորձագետներն արձագանքում են օդի ծայրահեղ աղտոտվածությանը
Ոչ առևտրային կազմակերպությունների, մասնավոր հատվածի ներկայացուցիչների և անհատների մի խումբ նամակ է ուղղել Երևանի քաղաքապետ Տիգրան Ավինյանին, ՀՀ առողջապահության. նախարարությանը և ՀՀ բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնին՝ մայրաքաղաքում ևայլ քաղաքներում օդի աղտոտվածության չափազանց բարձր մակարդակի պայմաններում բնակչության պաշտպանության համար միջոցներ ձեռնարկելու առաջարկներով։
Նախաձեռնությունը մշակվել է վերջերս հասարակական մեծ հնչեղություն ստացած օդի աղտոտվածության ռեկորդային մակարդակի ֆոնին։ Փաստաթուղթը մշակվել է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) միջազգային չափորոշիչների և շրջակա միջավայրի պաշտպանության լավագույն փորձի հիման վրա։ Նամակում ընդգծվում է կազմակերպությունների, ՀԿ-ների, համապատասխան մասնագետների և փորձագետների պատրաստակամությունը. համագործակցելու լիազորված պետական մարմինների հետ, այդ թվում՝ տրամադրելով մասնագիտական, փորձագիտական և անհրաժեշտ այլ խորհրդատվություն։ Նպատակն է նպաստել շրջակա միջավայրի ներկայիս իրավիճակի բարելավմանն ուղղված արդյունավետ լուծումների մշակմանը և ընդունմանը։ Դիմումում առաջարկվող առաջնահերթ միջոցառումները ներառում են՝
1. Օդի որակի մշտադիտարկման համապարփակ համակարգի ներդրում՝ հիմնական կետերում տեղադրված ժամանակակից սենսորներով և բաց, իրական ժամանակում հանրությանը հասանելի և հասկանալի տվյալների ցուցադրմամբ։
2. Հանրությանը վտանգավոր աղտոտվածության մակարդակի մասին անհապաղ ծանուցման համակարգի մշակում և գործարկում, հատկապես խոցելի խմբերի համար, գործողությունների հստակ առաջարկություններով։
3. Հիմնական աղտոտման աղբյուրներից (տրանսպորտ, արդյունաբերություն և մասնավոր հատված) արտանետումների կարգավորման և վերահսկողության ամրապնդում՝ գիտականորեն հիմնավորված չափորոշիչների հիման վրա։
4. Օդի որակի բարելավման երկարաժամկետ ռազմավարության իրականացում՝ ներառյալ էկոլոգիապես մաքուր տրանսպորտի զարգացման, էներգաարդյունավետության բարձրացման և ավելի մաքուր էներգիայի աղբյուրներին անցնելու միջոցառումներ։
Նամակում ընդգծվում է, որ այս միջոցառումների իրականացումը կարող է անհապաղ ազդեցություն ունենալ՝ մեղմելով շրջակա միջավայրի և հանրային առողջության համար հիմնական ռիսկերը ներկայիս պայմաններում։ Այնուամենայնիվ, խնդրի կայուն լուծումը պահանջում է քաղաքի էկոլոգիական միջավայրը բարելավելու երկարաժամկետ, համապարփակ քայլեր։
«Ecoparsec» բնապահպանական ՀԿ-ի նախագահ Ադրինե Մուղնեցյանի խոսքով. «Օդի որակը իրական գործոն է, որով որոշվում է բնակչության առողջությունը, կյանքի որակը և ամբողջ էկոհամակարգի կայունությունը: Քաղաքային արտանետումներից, աղբավայրերից, սեզոնային այրումներից և կենցաղային աղբյուրներից առաջացող աղտոտումը բացասաբար է անդրադառնում մարդու առողջության վրա և ապակայունացնում է բնական համակարգերը՝նվազեցնելով ընդհանուր շրջակա միջավայրի հավասարակշռությունը: Մեր առաջարկները նպատակ ունեն ապահովել, որ Երևանը և Հայաստանի մյուս քաղաքները լինեն անվտանգ և համապատասխանեն կյանքի որակի ժամանակակից չափանիշներին»:
Միջազգային ուսումնասիրությունների համաձայն՝օդի աղտոտվածության գագաթնակետերն ուղեկցվում են շտապօգնության բաժանմունքներ. այցելությունների և հոսպիտալացումների աճով: ԱՀԿ-ի տվյալներով՝ օդի աղտոտվածությունը տարեկան հանգեցնում է միլիոնավոր վաղաժամ մահերի և զգալիորեն մեծացնում է քրոնիկ հիվանդությունների, այդ թվում՝ շնչառական և սրտանոթային հիվանդությունների ռիսկը:
Բժշկական գիտությունների թեկնածու, VIVA հիմնադրամի նախագահ Տատյանա Օգանեսյանի խոսքով. «Օդի աղտոտվածության խնդիրը առողջապահական խնդիր է քաղաքի բացարձակապես բոլոր բնակիչների համար՝ առանց բացառության: Հղի կանայք, երեխաները, տարեցները և քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող մարդիկ առավել խոցելի են: Այս առումով ժամանակին կանխարգելումը շատ կարևոր է: Օրինակ՝ ասթմայով հիվանդը, տեղյակ լինելով անբարենպաստ իրավիճակի մասին, կարող է նախապես միջոցներ ձեռնարկել և ճշգրտել իր թերապիան՝ նվազեցնելով սրացման ռիսկը: Տվյալների բաց հասանելիություն ունեցող օդի որակի մշտադիտարկման համակարգի ներդրումը հանրային առողջության պահպանման կարևոր. գործիք է: VIVA հիմնադրամը պատրաստ է տրամադրել փորձագիտական աջակցություն, մեթոդական առաջարկություններ, կազմակերպել կրթական նախաձեռնություններ և. մասնագիտական աջակցություն նման լուծումների իրականացման համար»:
Ներկայումս դիմումը ստորագրել են մի շարք հասարակական կազմակերպություններ, բնապահպաններ, բժիշկներ և քաղաքացիական ակտիվիստներ, որոնք աշխատում են հանրային առողջապահության և շրջակա միջավայրի մշտադիտարկման ոլորտում: Դեկտեմբերի 8-ի դրությամբ առաջարկություններով փաստաթուղթը պաշտոնապես ընդունվել է բոլոր երեք հասցեատերերի՝ Երևանի քաղաքապետարանի, Առողջապահության նախարարության և ՀՀ բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնի կողմից: Պաշտոնական պատասխան նամակին դեռևս չի տրվել:
Նախաձեռնության բոլոր նյութերն ու առաջարկները բաց հասանելիություն ունեն. յուրաքանչյուրը կարող է միանալ խմբի աշխատանքներին և աջակցել շրջակա միջավայրի իրավիճակը բարելավելումի ջոցառումներին։
ՀԵՏԱԴԱՐՁ ԿԱՊ
info@viva.foundation
info@ecoparsec.com
ՏԵՂԵԿՈՒԹՅՈՒՆ
Evoparsec բնապահպանական կազմակերպությունը(ՀԿ), հիմնադրվել է 2022 թվականին, գտնվում է Հայաստանում և զբաղվում է շրջակա միջավայրի պաշտպանության և կայուն զարգացման խնդիրներով։
Կազմակերպությունն իրականացնում է մի քանի հիմնական նախագծեր, այդ թվում՝ Ecomap.am-ը՝ Հայաստանի ինտերակտիվ բնապահպանական քարտեզ, որը ցուցադրում է շրջակա միջավայրի վիճակի վերաբերյալ արդիական տվյալներ, Edu.ecoparsec-ը՝ էկոլոգիայի և կայուն զարգացման վերաբերյալ կրթական հարթակ, և Ecoparsec TV-ն՝ տեսաբլոգ և փոդքասթ, որը նվիրված է Հայաստանում բնապահպանական խնդիրներին և նախաձեռնություններին։
«VIVA – Հայաստանի բժիշկներ և կամավորներ»հիմնադրամ
Բարեգործական հիմնադրամը ստեղծվել է 2016 թվականի ապրիլի 7-ին՝ Արցախի Հանրապետությունում քառօրյա պատերազմից հետո։ Պատերազմի արդեն չորրորդ օրը Արցախ է հասցվել առաջին մարդասիրական օգնությունը՝ դեղորայք և սարքավորումներ։ 2017 թվականին հիմնադրամը գրանցվել է որպես ոչ առևտրային կազմակերպություն Հայաստանում։
Հիմնադրամի հիմնական առաքելությունը մատչելի և բարձրորակ առողջապահությունն է Հայաստանի բոլոր շրջաններում։ VIVA-ն օգնում է Հայաստանի հիվանդանոցներին ապահովել անհրաժեշտ բժշկական սարքավորումներով և պարագաներով։ Հիմնադրամը մշակում է լայնածավալ կրթական ծրագրեր և համաժողովներ բժշկության բոլոր ոլորտներում։ Հայաստանից և Արցախից բժիշկներն ու բուժքույրերն ստաժավորում են անցնում աշխարհի լավագույն կլինիկաների առաջատար մասնագետների մոտ, այդ թվում՝ Մոսկվայում, Սանկտ Պետերբուրգում, Գերմանիայում, Պորտուգալիայում և այլուր։ Թափանցիկությունն ու բաց լինելը VIVA-ի հիմնարար սկզբունքներն են և հիմնադրամի կարգախոսը՝ «VIVA կյանքի համար»։
